فولاد در نقطه صفر
صد‌و‌چهل دلار رشد قیمت برای شمش فوب ایران طی نزدیک به دو ماه گذشته اتفاقی است که نشانه‌های زیادی به همراه دارد. رشد قیمتی که به آن اشاره شد در شرایطی فضا را برای فولادسازان ایران قابل تحمل کرده است که روند صعودی قیمت‌ها در بازار جهانی از مدتی قبل آغاز شده بود. بر این اساس شنیدهها حاکی از آن است که شمش تولید ایران در آخرین معاملات فوب سواحل خلیج فارس با قیمت ۳۸۵ دلار معامله شده است. همچنین مذاکرات خرید و فروش شمش از منطقه سی‌آی‌اس و چین، پیرامون قیمت ۴۰۰ دلار و با شرط تحویل سریع در جریان است.
این قیمت در حالی اخیرا پیشنهاد شده است که بر اساس پیش‌بینی‌ها، رشد قیمت تا سطح ۴۳۰ دلار نیز ادامه خواهد یافت. جهش قیمت شمش اما در بازارهای جهانی طی دو ماه گذشته باعث شد تا قیمت این کالای میانی در صنعت فولاد از ۲۱۰ تا ۲۳۰ دلار به ۳۶۰ تا ۳۸۰ دلار فعلی برسد؛ رشد قیمتی که برخی کارشناسان را به بهبود شرایط امیدوار و برخی را نیز نگران کرده است. اما رشد قیمت فولاد و بازارهای فیوچرز بر بازار سنگ‌آهن نیز تاثیرگذار بوده است و قیمت سنگ‌آهن خلوص ۶۲ درصد استرالیا در بازار واردات چین با ۹ درصد رشد به ۵۸ دلار و ۵۰ سنت هر تن خشک سی‌اف‌آر رسیده است. اما با توجه به دو نظر متفاوتی که در میان کارشناسان نسبت به رشد سریع قیمت جهانی فولاد وجود دارد، این سوال مطرح می‌شود که پرده پایانی رشد قیمت فولاد بر‌اساس پیش‌بینی کدام گروه از کارشناسان رقم خواهد خورد؛ آنها که این رشد قیمت را حبابی و به علت نبود تقاضا در بازار محکوم به بازگشت می‌دانند یا آنها که با نگاهی به سیاست‌های چین روند فعلی رشد قیمت‌ها را با ثبات ارزیابی می‌کنند؟ سوال دیگری که در این میان مطرح می‌شود این است که بازار داخلی فولاد از این رشد قیمت‌ها چگونه تاثیر می‌گیرد و از سویی واکنش فولادسازان نسبت به این جهش قیمت‌ها چه خواهد بود؟
رهایی از کابوس افت قیمت
یک کارشناس صنعت فولاد در رابطه با رشد قیمت‌های اخیر به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: درست است که بازار جهانی فولاد از دو ماه گذشته تا کنون روندی صعودی داشته، با این وجود از نظر شاخص قیمت‌ها در نقطه یک سال قبل هستیم. رضا زائرحیدری در ادامه می‌گوید: به نظر می‌رسد بعد از یک سال تولید همراه با زیان (حتی برای بعضی واحدهای احیای مستقیم ایران)، چند هفته‌ای است که شرایط کابوس‌وار «تولید با زیان» در حال تمام شدن است؛ بنابراین هنوز هیچ اتفاق فوق‌العاده‌ای رخ نداده است. از نگاه زائرحیدری «به‌طور خلاصه قیمت‌ها افزایش پیدا نکرده‌اند بلکه به حالت یک سال پیش بازگشته‌اند که آن هم نسبت به مثلا ۲۴ ماه قبل بسیار پایین‌تر بود.» به این ترتیب اگرچه این کارشناس تاکید دارد که «قیمت فولاد در شرایط کنونی در حدود قیمت‌های اردیبهشت سال گذشته است، اما همین میزان بازگشت قیمت‌ها نیز باعث خروج بسیاری از فولادسازان بزرگ از دره مرگ خواهد شد». این کارشناس میانگین رشد بهای شمش را حدود ۴۵۰ دلار در هر تن در بازارهای جهانی و در بازار داخل نیز حدود ۱۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم پیش‌بینی می‌کند.
فولادسازان در آستانه رشد صادرات
یک مدیر ارشد در صنعت فولاد اما در رابطه با رشد قیمت‌های جهانی فولاد و واکنش فولادسازان ایرانی به این روند به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با رشد قیمت‌های جهانی امکان بیشتری برای صادرات فولادسازان ایرانی فراهم می‌شود. معاون بازاریابی و فروش ذوب‌آهن اصفهان این احتمال را از آنجایی مطرح می‌کند که برخی بر این باورند که تقاضای مصرف در بازار داخلی هنوز آنطور که باید و شاید با تحریک همراه نشده است. احسان دشتیانه در توضیح بیشتر می‌گوید: برخی بر این باورند که بازار داخل کشش قیمت‌های فعلی را ندارد، به همین دلیل در چنین شرایطی فولادسازان برای صادرات اقدامات بیشتری انجام خواهند داد زیرا حالا در بازارهای خارج از کشور هم تقاضای بیشتری وجود دارد و هم قیمت‌ها تقویت شده‌اند.
دشتیانه با این وجود عقیده دارد که بعد از اجرای برجام امیدواری به حرکت پروژه‌های عمرانی بیشتر شده است، او با ابراز این عقیده مخالفت خود با نظر آن دسته از کارشناسانی که بازار داخلی را ضعیف می‌دانند ابراز کرده و می‌گوید: به نظر می‌رسد بعد از اجرای برجام پروژه‌های عمرانی وضعیت بهتری را تجربه کنند، همچنین رشد قیمت نفت و ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور نیز باعث شده است تقاضا در بازار داخلی با افزایش همراه شود. این کارشناس با تاکید بر رشد «تقاضا » در بازار داخلی می‌گوید: در حال حاضر مصرف در کشور افزایش پیدا نکرده است اما به دلیل تزریق امید به فضای عمومی سیاست و اقتصاد کشور و همچنین افزایش قیمت‌های جهانی، به نظر می‌رسد این پیش‌بینی در میان فعالان بازار ایجاد شده است که به زودی و در پی افزایش قیمت‌های جهانی، مصرف داخلی نیز با رشد همراه خواهد بود، به این ترتیب در حال حاضر تقاضا برای خرید به منظور مصرف در آینده افزایش پیدا کرده است. دشتیانه با اشاره به این نکته که چین برای تولید فولاد برنامه کاهشی و برای مصرف آن برنامه افزایشی دارد و همچنین شکست برنامه دامپینگ چین می‌گوید: با این تفاسیر به نظر می‌رسد قیمت‌ها بعد از یک دوره افزایش روی یک نقطه با ثبات همراه خواهد بود. او در ادامه می‌گوید: اگرچه رشد سریع قیمت‌ها ممکن است با کاهش سریع هم همراه باشد؛ اما با توجه به سیاست‌های فعلی چین و اقدامات ضد دامپینگ که از سوی بسیاری از کشورها در جریان است به نظر می‌رسد شمش روی نقطه ۴۰۰ دلار به ثبات برسد. در حال حاضر قیمت خام شمش تولید ایران بدون احتساب مالیات بر ارزش افزوده روی قیمت ۱۲۳۴ تومان است که با تبدیل آن به دلار می‌توان نزدیکی آن به قیمت‌های جهانی را مشاهده کرد.
نیاز فولاد به تعادل
اما در حالی که رشد قیمت فولاد از حدود دو ماه گذشته و به‌صورت مداوم آغاز شده است، برخی از کارشناسان نشریات تخصصی بین‌المللی در حوزه فولاد عقیده دارند این جهش سریع به علت نبود تقاضا در بازار محکوم به ریزش در آینده‌ای نه چندان دور است. بر این اساس شنیدهها حاکی از آن است که یکی از این کارشناسان بدتر شدن قیمت فولاد را تا ۲ ماه آینده پیش‌بینی کرده است زیرا تقاضایی در بازار وجود ندارد و این رشد پشتوانه‌ای ندارد. با این وجود فولادسازان عقیده دارند از آنجا که سیاست‌های چین دچار تحول شده است و از سویی قیمت‌های پیشین دیگر ظرفیتی برای کاهش نداشتند، قیمت شمش در نهایت با ریزشی ۲۰ تا ۳۰ دلاری در محدوده ۴۰۰ دلار باقی خواهد ماند. مهدی سرلک، کارشناس صنعت فولاد در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: پیش‌بینی‌های جهانی حاکی از آن است که قیمت‌ها تا هفته آینده ممکن است با رشد بیشتری نیز همراه باشد، اما در نهایت اینطور به نظر می‌رسد که شمش بعد از تجربه رشدی حدود ۸۰ درصدی از دو ماه قبل تا کنون به محدوده ۴۲۰ تا ۴۳۰ دلار برسد و بعد از کاهشی ۲۰ تا ۳۰ دلاری در محدوده ۴۰۰ دلار ثابت باقی بماند. با تمام این تفاسیر به نظر می‌رسد نظر آن گروه از کارشناسانی که شرایط را برای ثبات قیمت‌ها فراهم می‌بینند، بر پیش‌بینی‌هایی مبنی بر ریزش قیمت‌ها از سوی گروه مقابل، غلبه بیشتری داشته باشد. به این ترتیب با توجه به احتمالات فعلی مبنی بر ثبات رشد قیمت‌ها، زائرحیدری عقیده دارد در پیش گرفتن مسیر تعادل مهم‌ترین اقدامی است که فولادسازان باید در شرایط فعلی در نظر داشته باشند. او می‌گوید: وظیفه صنایع فولاد ایرانی این است که تعادل را در بازار داخلی حفظ کنند چون در غیر این صورت ممکن است در صادرات محدودیت‌هایی ایجاد شود که موضوعی جدی به نظر می‌رسد. در واقع فولادسازان بزرگ و انجمن تولیدکنندگان فولاد وظیفه ایجاد تعادل را در شرایط فعلی بر عهده دارند، در این میان جلوگیری از افزایش رادیکالی قیمت‌ها نیز اقدامی است که توجه به آن ضروری به نظر می‌رسد.
